تصاوير برگزيده
۰۴
آذر ۹۷
روزشمار: ۴ آذر؛ درگذشت «جبار باغچه بان» موسس مدارس استثنایی در ایران
«میرزا جبار عسگرزاده» معروف به «جبار باغچه‌بان» بنیان‌گذار نخستین کودکستان و نخستین مدرسه ناشنوایان ایران در تبریز، در ۴ آذر ۱۳۴۵ درگذشت. امروز سالروز درگذشت این مرد بزرگ است.
«میرزا جبار عسگرزاده» در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۲۶۴ در شهر ایروان پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان به دنیا آمد. پدرش عسگر بنا و اهل تبریز و صنعت کار بود و به همین خاطر به ایروان رفته بود و پسرش میرزا جبار در همان سال‌ها متولد شد.
باغچه‌بان در پانزده سالگی به ناچار آموزش را رها کرد و از خبرنگاران روزنامه‌های قفقاز و از فکاهی‌نویسان روزنامه ملانصرالدین و مجله فکاهی لک لک شد.
با شدت گرفتن تهدیدها، قتل عام‌ها و غارت مسلمانان قفقاز و ایروان توسط روس‌ها و ارمنی‌های مهاجر، باغچه‌بان به ناچار به همراه همسرش صفیه میربابائی در سال ۱۲۹۸ شمسی از راه جلفا وارد شهر مرند شد.
او در آن وقت بیش از سی و چهار سال نداشت. جبار در مرند به شغل آموزگاری در مدرسه دولتی احمدیه مشغول شد. در اواخر اردیبهشت سال ۱۲۹۹ شمسی به تبریز منتقل شد. در این زمان جبار چون شیوه تدریس الفبای فارسی را نارسا دید روش تازه‌ای برای تدریس آن به کار برد که موفقیت زیادی به همراه داشت.
باغچه‌بان برای آموزش دانش‌آموزان خود از روش‌های نو بهره می‌گرفت که با روش قدیمی که با خشونت همراه بود، بسیار تفاوت داشت. او برای آموزش حساب به دانش‌آموزان، از یک تخته سیاه بزرگ و دو چرتکه دیواری استفاده کرد. با این روش دانش‌آموزان مردود سال گذشته نیز توانستند به آسانی در آزمون‌ها موفق شوند که این باعث امیدواری بیشتر باغچه‌بان شد.
او ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به همان خاطر خود را باغچه‌بان نامید.
او مدرسه ناشنوایان را در سال ۱۳۰۳ با وجود مخالفت‌های زیاد از جمله رئیس فرهنگ وقت دکتر محسنی در تبریز دایر کرد. این کلاس جنب باغچه اطفال باغچه‌بان در کوچه انجمن در ساختمان معروف به عمارت انجمن تأسیس شد.
او از سال ۱۳۰۷ خورشیدی علی‌رغم دشواری‌های وسیع چاپ و کلیشه، چاپ کتاب‌های ویژه کودکان را با نقاشی‌هایی که خود می‌کشید، آغاز کرد. یکی از کتاب‌های وی با عنوان «بابا برفی» توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده و شورای جهانی کتاب کودک آن را به عنوان بهترین کتاب کودک انتخاب کرد. «ثمین باغچه‌بان»، آهنگساز و نویسنده، یکی از فرزندان جبار باغچه‌بان است.
باغچه‌بان نظرهای خود را پیرامون آموزش الفبا در کتابی با نام «دستور تعلیم الفبا» نوشته است که در سال ۱۳۱۴ منتشر شد.
باغچه‌بان کتاب «زندگی کودکان» را که شامل شعر، سرود و چیستان برای کودکان بود در سال ۱۳۰۸ در شیراز چاپ کرد. او چند نمایشنامه برای کودکان نوشته و به اجرا درآورده است.
باغچه‌بان شعر هم می‌گفت. در این جا نمونه‌ای از شعرهای او را می‌خوانید:
روی سعی بکن که مرد احسان باشی
نیکی بکنی به خلق و انسان باشی
بیرنج به مفت سودی از کس نبری
چون شمع برای جمع سوزان باشی
ابتکارات ویژه باغچه‌بان در آموزش
مهم‌ترین نوآوری باغچه‌بان، روشی نو در آموزش الفبا است که به روش ترکیبی مشهور شده است. در این روش، آموزش الفبا بر اساس دانسته‌های پیشین دانش‌آموزان انجام می‌شود. از دیگر ابتکارات او عبارتند از:
- روش شفاهی در تعلیم ناشنوایان
- آموزش روش حساب ذهنی به ناشنوایان
- گاهنجار (گاه‌نما) وسیله‌ای برای نشان دادن پستی و بلندی‌های اقیانوس‌ها روی نقشه به کودکان
- الفبای گویا
- گوشی استخوانی یا تلفن گنگ
باغچه‌بان در پی یک دوره بیماری کوتاه در سن هشتاد و یک سالگی در چهارم آذر ۱۳۴۵ شمسی چهره در نقاب خاک کشید.
در همین روز:
- زادروز «کیهان کلهر» آهنگساز و نوازنده برجسته ایرانی اهل کرمانشاه (۱۹۶۳ میلادی)
نظرات (۰)
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است